تفاوت بین اقامت و تابعیت یک کشور

آیا تا به حال به اصطلاحات اقامت و یا تابعیت برخورد کرده‌اید؟ آیا در مورد تفاوت بین تابعیت و اقامت فکر نموده اید؟ آیا با دریافت یکی می‌توان به دیگری نیز دست پیدا کرد؟ آیا  اقامت و اقامتگاه به یک معنا می‌باشند؟ فواید دریافت اقامت و یا تابعیت یک دولت در چیست؟ آیا اقامت یک امر  اکتسابی می‌باشد؟ روش‌های دستیابی به تابعیت و اقامت یک کشور محدود می‌باشد یا راه‌های گوناگونی  دارند؟ اهمیت تبعیت از قوانین یک دولت در چه چیزی است؟

در حقوق بین الملل با دو اصطلاح تابعیت و اقامت روبه رو می‌باشیم اما اهمیت این اصطلاحات فقط در عرصه بین الملل نیست که نمود پیدا می‌کند. در عالم واقع و وقتی که افراد درگیر روابط و تعاملات، داد و ستد، احقاق حق و غیره می‌گردند، تفاوت اقامت و تابعیت یک کشور و مزایای هرکدام مشخص می‌گردند. در دیدگاهی قانونی می‌توانیم به ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی اشاره نماییم. در این ماده قانونگذار از اقامتگاه نام برده است و آن را محلی برای سکونت و مرکز امور افراد عنوان کرده است، و اقامتگاه افراد حقوقی اعم از شرکت‌ها، موسسات و غیره را مرکز عملیات آن‌ها خوانده است.

بیشتر بخوانید:

دانستنی‌های ویزا

اقامت

اقامت در لغت به معنای سکونت کردن، آرامش، سکون، توقف، منزل ومسکن است و اقامتگاه عبارت از مقرر، قرارگاه و محل اقامت کردن می‌باشد.

حالا ممکن است این پرسش مطرح باشد که آیا تنها سکونت در داخل مرزهای جغرافیایی یک کشور دلیل بر اقامت در آن کشور می‌باشد؟ در پاسخ به طور قطعی می‌توان گفت خیر! به منظور بیان روشن تر این موضوع می‌توانیم به حالت‌های مورد تصور در مورد وضعیت اقامت یک فرد اشاره کنیم. امکان دارد فرد اقامت و تابعیت کشوری را هم زمان داشته باشد. حالت دیگر این است که اقامت داشته باشد اما تابعیت را نداشته باشد و یا این که نه تابعیت و نه اقامت نداشته باشد و به صورت غیر قانونی در آن کشور مقیم باشد. در مورد اقامت، شخص ممکن است به صورت موقت و یا دائم اقامت داشته باشد. اقامت موقت شامل زمانی می‌باشد که افراد تحت ویزای توریستی و با قصد سفر در کشوری به جز کشور متبوع اقامت می‌گزینند و همچنین زمانی که تحت ویزاهای گوناگون تحصیلی، سرمایه گذاری، ثبت شرکت و کار((اعم از این که ویزای ; جست و جوی کار باشد و یا بر اسا س پیشنهاد کار))و غیره وارد کشور مقصد می‌شوند و ساکن شده و در صورت اشتغال از طریق ویزاهای مربوطه مالیات می‌پردازند و بر اساس قوانین خاص هر کشور سرانجام موفق به دریافت اقامت دائم می‌گردند. البته در نوع دوم اقامت موقت، مدت زمان اقامت معمولا در ابتدا ۱ سال و پس از آن بسته به قانون هر کشور متفاوت می‌باشد.

تابعیت

در لغت به معنای پیرو و فرمان بردار بودن می‌باشد و تبعه فردی می‌باشد که عضو جمعیت اصلی یک دولت باشد و فردی که عضو این جمعیت نباشد حتی اگر در سرزمین آن دولت اقامت داشته باشد بیگانه محسوب می‌شود.

تابعیت، نشان دهنده رابطه سیاسی فرد اعم ازحقیقی یا حقوقی با دولت می‌باشد زیرا حقوق و وظایف افراد از حاکمیت یک دولت ناشی می‌شود و وضع سیاسی شخص را مشخص می‌نماید. به این دلیل که ملزم به اطاعت از قوانین آن دولت می‌باشد.

رابطه‌ای معنوی می‌باشد زیرا اتباع یک کشور را فارغ از مکان و زمان از جهت هدف مشترک به دولت پیوند می‌دهد.

و در انتها رابطه‌ای حقوقی می‌باشد به این دلیل که در نظام داخلی و بین المللی آثار حقوقی بر فرد وارد  می‌شود و به طور کلی حقوق و تکالیف فرد از تابعیت آن فرد سرچشمه می‌گیرد.

بیشتر بخوانید:

بهترین کشورها برای مهاجرت کاری در 2020

منظور از دولت چیست؟

دولت، شخصیتی حقوقی می‌باشد که مستقل است و از چهار عنصر تشکیل شده است :جمعیت، سرزمین، حاکمیت و حکومت و دیگر دولت‌ها در نظام بین المللی آن را به رسمیت شناخته‌اند.

با توجه به آنچه در رابطه با تعریف تابعیت آورده شد، اهمیت تبعه یک دولت بودن مشخص است و علاوه بر آن بی تابعیتی در نظام بین المللی امری نکوهیده می‌باشد. شخص در صورتی که تبعه کشوری باشد  با توجه به روابط سیاسی، حقوقی و معنوی که با دولت متبوع دارد، تحت حمایت دیپلماسی کشور قرار می‌گیرد و زیر پرچم قوانین خاص دولت مذکور قرار می‌گیرد و در حالت مقابل آن، بی تابعیتی فرد قرار دارد. بسیار روشن می‌باشد که فرد بی تابعیت با خلاء روابط مذکور رو به رو خواهد شد. برای روشن شدن موضوع می‌توان به مثالی در این مورد اشاره نمود: فرض کنیم فردی در کشور الف جرمی را مرتکب شود و ادعا نماید که بی تابعیت می‌باشد و یا اسنادی مبنی بر تبعه بودن وجود نداشته باشد. چنانچه در قانون بند ۱ ماده ۹۷۶ قانون مدنی اذعان داشته که کلیه ساکنین ایران به استثنای افرادی که تبعیت خارجی آن‌ها قطعی باشد، تبعیت خارجی افرادی  مسلم است که مدارک تابعیت آن‌ها..... در این حالت دولت در صدد مجازات مجرم و رسیدگی به جرم واقع شده بر می‌آید و اما از حقوق مسلم هر فرد در جامعه بین المللی این است که دولت متبوعش از آن فرد حمایت نماید. حال آن که در این شرایط دولتی به عنوان حمایت کننده وجود ندارد و فرد به طور کل بی هویت محسوب می‌شود.

تابعیت مضاعف نیز چندان در نظام بین المللی پسندیده نمی‌باشد و آن وقتی است که فرد تابعیت دو یا چند دولت را داشته باشد که باعث بار شدن حقوق و تکالیف چند دولت بر دوش او می‌شود و در مواردی مانند آنچه در بالا آورده شد امکان سر باز زدن هرکدام از دولت‌هایی که فرد تابعیت آن‌ها را دارد به دلیل نهادن بار مسئولیت بر دوش دولت دیگر وجود خواهد داشت.

اما با این حال این  وضعیت تابعیت مضاعف بر بی تابعیتی برتری دارد و البته درعرصه بین المللی مصداق دارد.

روش‌های اعطا یا کسب تابعیت

دولت‌ها در یک تقسیم بندی کلی در اعطای تابعیت پیرو یکی از دو سیستم خاک یا خون می‌باشند.

هر دولت با قبول یک سیستم به عنوان سیستم اصلی اعطای تابعیت، سیستم دیگر را به عنوان فرع پذیرفته است.

بیشتر بخوانید:

معتبرترین پاسپورت‌های دنیا

 کشورهای تابع سیستم خاک

کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، استرالیا، نیوزلند، آفریقا جنوبی، برزیل و …. تابع سیستم خاک می‌باشند.

کشورهای تابع سیستم خون

از کشورهای تابع سیستم خون می‌توان ایران، فرانسه، بلژیک و … را نام برد .

وقتی می‌گوییم یک کشور تابع سیستم خاک می‌باشد یعنی با تولد شخص در مرزهای سرزمینی اش به او اعطای تابعیت می‌کند در حالی که در سیستم خون تابعیت از پدر و مادر انتقال می‌یابد که متاسفانه در کشور ایران تابعیت فقط از پدر انتقال می‌یابد. در کشور ایران که ازکشورهای پیرو سیستم خون محسوب می‌شود استثنا جالبی در این رابطه وجود دارد و آن این است که به فرزند متولد از اتباع بیگانه متولد در ایران در صورتی که نسل سوم تولد یافته در ایران باشند اعطای تابعیت می‌کند.

فرض نمایید زن و مرد فرانسوی که مقیم ایران می‌باشند در ایران صاحب فرزندی شوند و و فرزند آن‌ها هم درایران صاحب فرزندی گردد. نسل آخر می‌تواند از طریق سیستم خاک دارای تابعیت ایران گردد.

آیا تابعیت و اقامت با هم رابطه مستقیم دارند یعنی افراد با اخذ یکی لزوما دیگری را نیز به دست می آورند؟

همان گونه که قبل تر ذکر شد فرض داشتن اقامت و تابعیت یک کشور به صورت هم زمان و یا داشتن اقامت بدون این که تبعه باشد و یا نداشتن اقامت و تابعیت یک کشور و سکونت غیر قانونی برای فرد تصور می‌شود.

به طور طبیعی با به دست آوردن تابعیت، اقامت هم به دست می‌آید و وجود دارد اما تنها داشتن اقامت به معنی داشتن و یا کسب تابعیت نمی‌باشد. چیزی که روشن است در روند عمومی وقتی افراد اقامت یک کشور را به دست می‌آورند با رعایت قوانین مربوطه و در اهم موارد با اشتغال و پرداخت مالیات به دولت آن کشور موفق به دریافت تابعیت نیز می‌شوند.

یکی از تفاوت‌های مهم تابعیت و اقامت این می‌باشد که اصولا در حقوق بین الملل، تابعیت قابلیت اسقاط ندارد. البته وجود دارند کشورهایی که استثنا بر این اصل هستند و بحرین از آن جمله می‌باشد. ولی در مقابل در مورد اقامت این امکان وجود دارد که فرد به عنوان عنصر نادرست شناخته شود، در صورتی که مرتکب جرمی شده باشد و یا به دلایل قانونی دیگر از کشور خارج شود و اقامتش از وی سلب گردد.

اهمیت اخذ تابعیت یک کشور در چیست؟

هر کشور بر اساس موفقیت خود در اداره اتباع  و امور داخلی و روابط بین المللی خود که شامل درجه پیشرفته بودن  در اقتصاد، فرهنگ، ثروت ملی و عواملی مانند این می‌باشد، به اتباع خود امکانات رفاهی و تسهیلاتی اختصاص می‌دهد که حق بهره مندی از این تسهیلات و امتیازات برای یک تبعه به مراتب بیشتر از یک مقیم می‌باشد.

این حقوق مواردی مانند حق رای دادن و حتی امکان پرداختن وام‌های کم بهره را به بعضی مشاغل مانند وکالت، طبابت و غیره در برخی کشورها شامل می‌شود، که فقط به اتباع تعلق می‌گیرد. هر قدر که یک کشور از قدرت و نفوذ بیشتری در بین دیگر دولت‌ها بهره مند باشد، اتباع آن کشور هم از این قدرت و نفوذ بهره مند خواهند شد، تا جایی که اتباع بعضی از کشورها برای رفت  و آمد به داخل مرزهای برخی کشورهای دیگر نیازی به کسب اجازه((روادید)) نخواهند داشت. این شرایط و امتیازات از سرزمینی به سرزمین دیگر متغیر می‌باشد. برای مثال از جمله این امتیازات برای اتباع برزیل امکان اشتغال در کشور پرتغال و رفت و آمد به کشورهای آمریکای جنوبی بدون نیاز به اخذ ویزا و… می‌باشد.

ناگفته نماند که از با اهمیت ترین موارد در بین فواید داشتن تابعیت  یک کشور قدرت آن برای حمایت دیپلماتیک از تبعه خود به هنگام وقوع مشکلاتی مانند مشکلات سیاسی و جزایی است در حدی که یک دولت برای حمایت ازتبعه خود، امکان دارد حتی دولت مقابل را تهدید به قطع روابط و مسائلی مانند آن  نماید.

با آنچه در این مقاله ذکر شد امیدواریم که دید گسترده تری برای درک درست اهمیت و تفاوت بین اقامت و تابعیت حاصل شده باشد و اشخاصی که قصد مهاجرت به کشوری دیگر را دارند با آگاهی از عواقب انتخاب خود و دریافت مشاوره از افراد مطلع تصمیم مناسب تری بگیرند.

بیشتر بخوانید:

تعیین وقت سفارت

پرسش و پاسخ پیرامون تابعیت و اقامت :

سوال: اگر پدر و مادری ایرانی، فرزند خود را در کشوری مانند کانادا به دنیا آورند، وضعیت تابعیت فرزند چگونه است؟

پاسخ : با توجه به قانون ایران مبنی بر سیستم خون، فرزند تابعیت ایرانی دارد و طبق قانون کشور کانادا که سیستم خاک می‌باشد، فرزند تابعیتی کانادایی خواهد داشت. در نتیجه فرزند دارای تابعیت مضاعف از نوع تولد می‌باشد.

سوال: اگر از پدر و مادری ایتالیایی که یکی از آن‌ها در ایران متولد شده است، فرزندی در ایران به دنیا بیاید، فرزند دارای چه تابعیتی است؟

پاسخ : با توجه به قانون کشور ایتالیا که سیستم خون می‌باشد، فرزند تابعیت ایتالیا و از سوی دیگر برابر بند 4 ماده 976 قانون مدنی ایران، فرزند دارای تابعیت ایران می‌باشد. در نتیجه فرزند متولد شده دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.

سوال: اگر یک زن انگلیسی با یک مرد ایرانی ازدواج کند، تابعیت زن چگونه است؟

پاسخ : با توجه به بند 6 ماده 976 زن دارای تابعیت ایرانی می‌باشد، از طرفی براساس قانون انگلستان که استقلال تابعیت در زوجین را دارد، فرد همچنان تابعیت کشور بریتانیا را دارد. در نتیجه در این مورد شخص دارای تابعیت مضاعف خواهد بود.

در نتیجه همان گونه که گفته شد سیستم اعطای تابعیت در کشورهای گوناگون، متفاوت می‌باشد. و این موضوع موجب شده است تا تعارض قانون در بین کشورها به علت موقعیت‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و … وجود داشته باشد.

بنا بر این پیشنهاد می‌گردد پیش از اقدام برای مهاجرت و اخذ اقامت و سرانجام کسب تابعیت کشور مقصد، حتماٌ از کارشناسان ماهر در امور مهاجرت و تابعیت، مشورت دریافت کنید و پس از آن مراحل کاری خود را آغاز نمایید.

تفاوت سیستم اعطای اقامت و تابعیت در سطح بین المللی

سیستم اعطای تابعیت در کشورها از دو قانون اصلی پیروی می‌نماید که می‌توان به سیستم خاک و خون اشاره نمود. اخذ تابعیت از طریق خاک در کشورهای توسعه یافته‌ای مانند کانادا، استرالیا، آمریکا و … می‌باشد که توانسته است ذهن بسیاری از والدین را درمورد تولد فرزند در این کشورها به خود معطوف سازد. سیستم خون، نوعی دیگر از اعطای تابعیت است که تابعیت پدر و مادر در این سیستم نقش مهمی را ایفا می‌کند. سیستم اعطای تابعیت در ایران از طریق پدر می‌باشد.

سیستم اعطای تابعیت از طریق اصل خاک

سیستم اعطای تابعیت از طریق خاک اغلب در مورد کشورهای مهاجر پذیر صدق می‌نماید. کشورهایی که به کنواسیون کاهش بی تابعیتی سال 1961 پیوسته‌اند، به فرزندانی که در هواپیما یا قلمرو آسمانی و یا در کشتی متولد می‌شوند، تابعیت و حق شهروندی را نیز اعطا می‌کنند. سیستم اعطای تابعیت از طریق خاک در مقابل سیستم خون نیز می‌باشد. از جمله کشورهایی که از سیستم خاک پیروی می‌نمایند عبارتند از آنتیگوا و باربودا، بلیز، کامبوج، کاستاریکا، السالوادور، گواتمالا، جامائیکا، نیکاراگوئه، پاراگوئه، ترینیداد و توباگو، آرژانتین، بولیوی، شیلی، دومینیکا، فیجی، گویان، لسوتو، پاکستان، پرو، سنت وینسنت و گرنادین‌ها، باربادوس، برزیل، کلمبیا، اکوادور، گرنادا، هندوراس، مکزیک، پاناما، سنت کیتس و نویس، تووالو، سنت لوسیا، ایالات متحده آمریکا، اروگوئه، ونزوئلا و کانادا.

سیستم اعطای تابعیت از طریق اصل خون

اصل خون، نوعی سیستم اعطای تابعیت می‌باشد که طبق ملیت هر فرد بر اساس ملیت والدین فرزند تعیین می گردد. سیستم اعطای تابعیت خون بیشتر در کشورهای اتحادیه اروپا و ایران انجام می‌شود. البته ناگفته نماند که این قوانین مطابق قوانین شهروندی ایران که در بند 976 قانون مدنی ایران آمده است، به تعدادی از افراد خاص نیز تعلق می‌گیرد. از جمله کشورهایی که از سیستم خون پیروی می‌کنند عبارتند از ارمنستان، استونی، یونان، جمهوری ایرلند، تونس، لیبریا، صربستان، ترکیه، بلغارستان، فنلاند، مجارستان، اسرائیل، ایران، لهستان، اسلواکی، اوکراین، کرواسی، آلمان، هند، ایتالیا، کیریباتی، رواندا و کره جنوبی.

اخذ اقامت دائم پس از مهاجرت

اقامتگاه در نظر اول شاید همان محلی باشد که فرد در آن زندگی می‌کند ولی قانون مدنی ایران طبق ماده 1002 مرکز مهم امور فرد را برای نام گذاری ارجح تر می‌داند. به این معنی که اگر محل‌ تمرکز فردی غیر از مرکز مهم امور آن فرد باشد، مرکز امور این فرد اقامتگاه او محسوب می‌گردد. در مورد بحث اقامت نیز همانند تابعیت، هیچ کس نمی‌تواند بیش از یک اقامتگاه داشته باشد ولی اقامتگاه به اشخاص حقوقی نیز مرتبط می‌گردد که همان مرکز عملیات آن‌ها خواهد بود.

با در نظر گرفتن این مقدمه امروزه بحثی که بسیار رایج می‌باشد بحث مهاجرت اتباع دولت‌های مختلف می‌باشد و این که چه ارتباطی میان مهاجرت، تابعیت و اقامت وجود دارد. به زبان بسیار ساده، ما ابتدا قصد مهاجرت می‌کنیم. با عبور از مراحل گوناگون قانونی اقامت می‌گیریم، سپس بعد از تعدادی مراحل و گذراندن زمان به تابعیت می‌رسیم، البته این تابعیت مستقیم نیست. اقامت نیز کوتاه مدت و بلند مدت می‌باشد ولی فردی که اقامت یک کشور را دارد با شخصی که تابعیت همان کشور را دارد، متفاوت است.

کلیات تفاوت اقامت و تابعیت

در مورد تفاوت اقامت و تابعیت باید گفته شود که ابتدا ما اقدام به اخذ اقامت می‌نماییم سپس بعد از عبور از مراحل و زمان خاص امکان دارد بتوانیم به تابعیت آن کشور درآییم. از همین مطلب نتیجه می‌گیریم که داشتن اقامت امری موقتی می‌باشد، به این معنا که کسی  که اقامت دارد از نظر زمانی محدود است. برای نمونه فردی که اقامت تحصیلی دارد تا اتمام روند تحصیلی می‌تواند در کشور مورد نظر اقامت کند، بسیاری از کسانی که دارای اقامت بلند مدت هستند، باید هر ساله آن را تمدید نمایند و نمی‌توانند بیشتر از 6 ماه تاخیر کنند. افرادی که اقامت دارند از نظر حقوق شهروندی مانند دیگر افراد آن جامعه نمی‌باشند و حقوق آن‌ها محدودتر است. برای نمونه آن‌ها‌ حق رای ندارند و نمی‌توانند مقام‌های مهم دولتی داشته باشند.

همه این‌ها در حالی می‌باشد که فردی که تابعیت می‌گیرد، دارای کلیه حقوق شهروندی از جمله حق رای است. از طرفی تبعه یک کشور، جهت ورود و خروج از آن کشور محدودیت زمانی ندارد. همچنین برای فرد تابع، هیچ اجباری در بودن یا نبودن در آن کشور نیست. به این معنا که فرد می‌تواند تا اخر عمرش در آن کشور به آسانی و بدون شرط زندگی نماید. تفاوت اقامت و تابعیت در این مقاله برای شما بیان شد.

تابعیت مضاعف

اکنون وقت آن می‌باشد که به تابعیت مضاعف و تعارض قانون در این زمینه بپردازیم.

• تابعیت مضاعف به معنای داشتن بیش از دو تابعیت برای یک فرد می‌باشد. لذا در حالی که فرد تابع دولتی می‌باشد، دولت یا دولت‌های دیگری نیز او را تابع خود می دانند. در نتیجه فردی که بیش از یک تابعیت دارد، دارای یک شرایط غیرعادی می‌باشد؛ زیرا تابعیت، منشاء حقوقی تکالیف شخص در برابر آن کشور می‌باشد. به عبارت دیگر: تابعیت دوگانه یعنی کسی در هم زمان بتواند شهروند دو کشور متفاوت محسوب شود، به گونه‌ای که با توجه به قوانین گذرنامه هر دو کشور را داشته باشد.

• دیدگاه‌های گوناگونی در بین کشورها نسبت به داشتن دو یا چند گذرنامه توسط اشخاص تبعه خود وجود دارد. به گونه‌ای که برخی از دولت‌ها آن را نهی و حتی قانون‌هایی را برای ممانعت از آن وضع کرده اند؛ ولی بعضی از دولت‌ها داشتن گذرنامه کشورهای دیگر را امری مجاز و بلامانع می‌دانند.

• در این راستا کشورهایی مانند دانمارک، چین، هند، نروژ و ژاپن با وضع قوانینی بازدارنده، داشتن بیش از یک گذرنامه را منع کرده‌اند. همچنین در بیشتر کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی، داشتن تابعیت دوگانه منع گردیده است و در این کشور جریمه‌های سنگینی را نیز درنظر می‌گیرند.

• اکنون توجه به این موضوع الزامی می‌باشد که برای کسب کردن تابعیت بعضی از کشورهای منع کننده تابعیت مضاعف، این مشکل وجود دارد که فرد باید تابعیت اولی خود را سلب نماید.

البته در بعضی از همین کشورها مانند نروژ، سوئیس و بعضی دیگر از کشورها تحت شرایطی که برای هر یک از کشورها به صورت عام و خاص بیان می‌شود، امکان حفظ تابعیت اولیه به وسیله متقاضی وجود دارد. برای نمونه یک شخص ایرانی فقط تحت شرایط زیر می‌تواند تابعیت ایرانی را حفظ نماید:

• هزینه ابطال تابعیت خیلی زیاد باشد.

• مدت زمان ابطال تابعیت خیلی زیاد باشد.

• به دلایل امنیتی، فرد نتواند با ادارات و سازمان‌های کشور مبداء ارتباط برقرار کند.

اما تابعیت مضاعف چگونه ه وجود می‌آید؟

• تابعیت مضاعف گاهی در زمان تولد و گاهی پس از آن به وجود می‌آید. در اولی به علت تعارض به وجود آمده در دو سیستم خاک و خون این تابعیت صورت می‌گیرد. و در نوع دوم در اثر به دست آوردن تابعیت جدید می‌باشد که امکان دارد از طریق تعارض در دو سیستم اشاره شده و یا حتی ازدواج باشد.

بیشتر بخوانید:

ریجکت

پیکاپ پاسپورت

ما در مجموعه زانکو تمام امور مربوط به مهاجرت را از جمله وقت VIP سفارت کانادا ، پیکاپ ویزا ،ویزای توریستی ، ویزای تحصیلی و .... را برای شما عزیزان انجام می دهیم ، شما می توانید با تماس با شماره ی 02122226480 از مشاوره ما بهرهمند شوید.